Opera o Warszawie. Najlepsze miasto świata

Najlepsze miasto świata to tytuł nowego dzieła scenicznego – opery o Warszawie, której premiera zaplanowana jest w 2025 roku. Nad projektem pracuje Sinfonia Varsovia we współpracy z instytucjami partnerskimi: Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, Teatrem Wielkim - Operą Narodową oraz Muzeum Warszawy. Osoby, które napiszą muzykę i libretto tego utworu poznamy w maju. Wyłonione zostaną spośród zaproszonych twórców i twórczyń przez specjalistyczne jury – muzyczne i literackie.

Temat
Opera inspirowana będzie wydarzeniem niemającym w swojej skali precedensu – wysiłkiem odbudowy Warszawy po II wojnie światowej. Opowie o wyłanianiu się z gruzów nowej stolicy, o wielkich ambicjach zbudowania „najlepszego miasta świata”, o determinacji, optymizmie i rozmachu odbudowujących Warszawę. Jako opowieść o nadziei będzie niosła uniwersalne przesłanie: ukaże wolę życia wbrew zniszczeniu i śmierci.

Forma i styl
Opera przeznaczona będzie do wykonania na wielkiej scenie przez dużą obsadę wykonawczą: orkiestrę symfoniczną, solistów i solistki, chór oraz tancerki i tancerzy, którym towarzyszyć będą elektronika i projekcje audiowizualne. Ma powstać dzieło komunikatywne, a przy tym nowoczesne. Czerpać będzie z nowych środków wyrazu i współczesnego języka muzycznego, a także innowacyjnie nawiązywać do tradycyjnych form operowych. Czas trwania kompozycji szacowany jest na 120 minut.

Kompozytorka/kompozytor
Zaproszenie do wzięcia udziału w projekcie zostało skierowane do grupy utytułowanych kompozytorów i kompozytorek, których język muzyczny łączy zaawansowane techniki instrumentalne i wokalne oraz multimedia. Nadsyłane materiały obejmują opracowanie muzyczne trzech fragmentów wskazanego przez organizatorów tekstu. Gronu specjalistek i specjalistów jury muzycznego przewodniczy dyrektor „Warszawskiej Jesieni”, kompozytor Jerzy Kornowicz.

Autor/autorka libretta
Autorkę lub autora libretta wyłoni jury literackie, któremu przewodniczy dramaturg Piotr Gruszczyński. Libretto będzie się opierać na motywach książki Grzegorza Piątka pt. Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1945–1949 (Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2020), nagrodzonej m.in. Nagrodą Literacką m.st. Warszawy i Nagrodą Historyczną m.st. Warszawy oraz nominowanej do Nagrody Literackiej „Nike”.

Wystawienie
Premiera opery rozważana jest na zakończenie 68. MFMW „Warszawska Jesień”, a jednocześnie na otwarcie sezonu 2025/26 w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej – w 80. rocznicę rozpoczęcia odbudowy Warszawy.

Harmonogram prac

styczeń/luty 2023 – zaproszenie do kompozytorów/kompozytorek
luty 2023 – zaproszenie do librecistek/librecistów
kwiecień 2023 – wyłonienie autorki/autora libretta
maj 2023 – wyłonienie kompozytora/kompozytorki opery
czerwiec 2024 – początek prac nad inscenizacją opery
wrzesień/październik 2025 – polska premiera

Jury muzyczne

Jerzy Kornowicz – kompozytor, pianista-improwizator, kurator muzyczny. Studiował w Akademii Muzycznej w Warszawie u Tadeusza Bairda i Mariana Borkowskiego oraz w Konserwatorium Królewskim w Hadze u Louisa Andriessena. Autor muzyki wielu gatunków – twórca interdyscyplinarny. Wyróżniony na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów, nominowany do nagród Opus i Musica Nova. Współtwórca grupy muzyki improwizowanej Kawalerowie Błotni. Był prezesem Związku Kompozytorów Polskich. Komisarz Festiwalu KODY w Lublinie, prezes Stowarzyszenia Kreatywna Polska, dyrektor festiwalu „Warszawska Jesień”. (fot. Mariusz Wideryński)

Szymon Bywalec – dyrygent. Ukończył z wyróżnieniem dyrygenturę symfoniczno-operową w klasie prof. J.W. Hawela na AM w Katowicach. Współpracował m.in. z G. Chmurą, A. Tamayo, K. Pendereckim, P. McCreeshem, F.-X. Rothem. Laureat ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów dyrygenckich. Z Orkiestrą Muzyki Nowej (której jest szefem artystycznym) dokonał ponad 150 prawykonań. Dyrygował wieloma orkiestrami symfonicznymi i kameralnymi w Polsce i za granicą. Nagrywał dla takich wytwórni jak BIS, Decca, Kairos, DUX. (fot. Izabela Lechowicz)

Krzysztof Knittel – kompozytor, profesor sztuk muzycznych. Wykładał na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie i w akademiach muzycznych Łodzi i Krakowa. Współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. Pisze utwory orkiestrowe, chóralne, muzykę operową i komputerową. Jego dyskografia obejmuje ponad 50 płyt. Koncertował w większości krajów europejskich, w Azji, w Ameryce Północnej i Południowej. Był dyrektorem festiwalu „Warszawska Jesień”, stworzył festiwal muzyki improwizowanej „Ad Libitum”. (fot. Paweł Kwiek)

Stanisław Leszczyński – teoretyk muzyki, wydawca płyt, wykładowca UMFC. Dyrektor Nagrań Muzycznych Polskiego Radia, pełnomocnik dyrektora Opery Narodowej, dyrektor artystyczny Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, gdzie realizuje swój autorski program festiwalowy i fonograficzny „Chopin i jego Europa”. Pomysłodawca Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych. Członek jury konkursów w Genewie, Luksemburgu i Amsterdamie. Odznaczony Złotym Medalem „Gloria Artis” i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, laureat nagród Totus Tuus i im. Norwida. (fot. AK archiwum prywatne)

Janusz Marynowski – kontrabasista, od 2004 dyrektor Sinfonii Varsovii. Absolwent klasy prof. Tadeusza Pelczara w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Od 1987 związany z Sinfonią Varsovią, w której był kontrabasistą, inspektorem orkiestry oraz asystentem dyrektora, Franciszka Wybrańczyka. Dzięki jego staraniom orkiestra została samorządową instytucją kultury. Od lat prywatnie pasjonuje się fotografią, uwieczniając sylwetki wybitnych muzyków. (fot. Janusz Marynowski, archiwum prywatne)

Elżbieta Sikora – kompozytorka. Studiowała reżyserię muzyczną oraz kompozycję (u T. Bairda i Z. Rudzińskiego) w PWSM w Warszawie, muzykę elektroakustyczną w Groupe de Recherches Musicales w Paryżu (pod kierunkiem P. Schaeffera i F. Bayle’a), komputerową w IRCAM-ie oraz na Uniwersytecie Stanforda (u J. Chowninga). Laureatka nagród: im. Webera w Dreźnie (II miejsce) za operę kameralną Ariadna, SACD w Paryżu za operę Wyrywacz serc, Sztorm Roku w Gdańsku za operę Madame Curie. 2011–2017 była dyrektorem artystycznym festiwalu Musica Electronica Nova we Wrocławiu. (fot. Bartek Barczyk)

Jarosław Trybuś – historyk sztuki, kurator wystaw, wykładowca, autor m.in. Warszawy niezaistniałej (2012) i Przewodnika po warszawskich blokowiskach (2011). Współkurator (z Grzegorzem Piątkiem) nagrodzonej Złotym Lwem wystawy Budynków życie po życiu w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury w Wenecji (2008). Współzałożyciel Fundacji Centrum Architektury. W latach 2012–2022 wicedyrektor Muzeum Warszawy i kurator wystawy głównej Rzeczy warszawskie (2018). Pomysłodawca Opery o Warszawie. Najlepsze miasto świata. (fot. Dawid Żuchowicz)

Dorota Krzywicka-Kaindel – krytyczka teatralna i muzyczna, tłumaczka. Ukończyła studia muzykologiczne na UJ. Współpracowała w Niemczech i Austrii jako asystentka i dramaturżka Krzysztofa Warlikowskiego, Krystiana Lupy i Grzegorza Jarzyny. Publikuje m.in. w „Ruchu Muzycznym”, „Didaskaliach” i pismach polonijnych (2015 nagroda im. M. Płażyńskiego jako dziennikarka medium polonijnego). Autorka filmów krótkometrażowych (2018 nagroda brązowa Emigra). Mieszka w Lesie Wiedeńskim. (fot. Christoph Kaindel)

Małgorzata Sikorska-Miszczuk – librecistka, dramatopisarka, scenarzystka. Debiutowała w 2006 dramatem Śmierć Człowieka-Wiewiórki. Autorka librett sześciu współczesnych oper polskich, m.in. Czarodziejskiej góry (muz. P. Mykietyn, 2015), Nocy kruków (muz. Z. Krauze, 2022). Laureatka m.in. Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej, Prix Bohemia, Nagrody Ferdinanda Vanka, „Metafor Rzeczywistości”, Festiwalu „Dwa Teatry”. W latach 2020–21 kierowniczka literacka w Studiu Munka SFP. Od 2022 roku przewodnicząca Kapituły Konkursu o Nagrodę Dramaturgiczną im. T. Różewicza. Od 2022 roku w Zarządzie Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Ma dwóch synów. Mieszka w Warszawie. (fot. Agata Schreyner, dzięki uprzejmości Malta Festival Poznań)

Grzegorz Piątek – pisarz, publicysta, krytyk, z wykształcenia architekt. Za książkę Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939 (2021) otrzymał Paszport Polityki 2023. Autor książek Niezniszczalny. Bohdan Pniewski – architekt salonu i władzy (2021), Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949 (2020), Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego (2016). Pisał o architekturze, miastach i obyczajach dla pism „Architektura-Murator”, „Gazeta Stołeczna”, „Gazeta Wyborcza”, „Salon”, „Vogue Polska”. Współtworzył wystawy „Hotel Polonia. The Afterlife of Buildings” (Złoty Lew na Biennale Architektury w Wenecji, 2008) i „Dane warszawskie” (Muzeum Warszawy, 2017). (fot. Kuba Celej)